Haberler

Hayır mı ? Evet mi ?

SİZCE HANGİSİ ? EVET Mİ HAYIR MI ?

İnsan yaşantısı boyunca en fazla hangi cevabı kullanır sizce ? Kendisine sorulan bir soru yada seçeneği kabul etme konusunda eveti mi daha çok kullanır hayırı mı ? Bu sorunun cevabı evet ile hayır arasındaki algısal farkta. Peki bu fark tam olarak nasıl işliyor ve kararlarımızı nasıl etkiliyor ?

Nobel Ödüllü Daniel Kahneman ve deneysel psikolog Amos Tversky ye göre beyinde iki farklı karar mekanizması bulunuyor ve bu karar mekanizmaları iç içe geçmiş durumda. Karar mekanizmalarından birincisi hemen anında kararlar vermeye meyilliyken bir diğeri araştırıp , verileri değerlendirip sonuca varıyor. İşte evet ile hayırın arasındaki fark burada ortaya çıkıyor. Araştırıp verileri değerlendiren ve sonuca öyle varan tarafın genellikle hayır sonucuyla karşılaştığı görünüyor.

Ani kararlar alma konusunda devreye giren bir numaralı karar alma mekanizması sorunun veya olayın gelişimine göre kararlar alıp anında cevaplıyor. Örneğin son zamanlarda Türkiye’nin gündeminde olan referandum sorusu. Referandum sürecinin mimarları tarafından nöropazarlama (neuromarketing) teknikleri ile incelenerek medyada yer buluyor. nöropazarlama (neuromarketing) pazarlama yöntemlerine göre Başkanlık sistemi konusunda şu iki soru referandumun kaderini belirliyor.

  • Başkanlık sistemine evet mi hayır mı ?
  • Parlamenter sistemin devam etmesini istiyor musunuz ?

İnsan beyni hızlı sonuca varmak için ani kararlar vermeye meğillidir. Bilimsel olarak ta kanıtlanmıştır ki insan beymi Moslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre hareket eder. İnsan beyni için en büyük ihtiyaç zamandır ve o geçen zaman içerisinde alınan en hızlı karar beyin için kardır. Yukarıda belirtilen iki sorunun arasındaki temel fark şu ;

İlk soruda sadece sisteme geçilsin mi geçilmesin mi sorusunun cevabı aranıyor. Neuromarketing reklamlarından biri medya organları olduğu için bu sorunun cevabı açık ara farkla evet çıkıyor.  İkinci soruda ise Parlamenter sistemin devam etmesini istiyor musunuz ? Sorusu sorulyor . Bu sorunun diğer sorudan iki farkı var . Birincisi soru kişinin kendisi ile ilgili bir konuyu vurguluyor . İkincisi mevcut sistemin sorgulanması (verilerin işletilmesi) ve sonuca öyle varılması bekleniyor. Oysa Kahneman ve Amos Tversky’in beynin karar verme mekanizmalarında ani kararlar alan birinci kısmın verileri derleyip toparlamadan çevre yansımalarıyla hızlı kararlar aldığı kanıtlanmıştı. Moslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre de zaman kazanmak beyin için alınan karar kadar önemlidir. Durum böyle olunca ilk sorunun  cevabı daha hızlı geliyor ve evet ile hayırın arasındaki pozitiflik ve negatiflik farkından dolayı cevap evet oluyor.

Bilimsel araştırmalar insanların hayır cevabını genellikle kafa yorduğu konular için kullandığını , evet cevabını ise genelde geçiştirmek , zaman kazanmak ve anında sonuca varmak için kullandığını gösteriyor. Evet ile Hayır arasındaki algısal farkı bir nebze olsun anladığımıza göre algı farkları hakkında harika tespitlerde bulunan Dan Ariely’ “kararlarımız kendi kontrolümüzde mi” adlı seminerinden bir kesiti izleyebiliriz.

İyi seyirler

Muhammet Tosun

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu