Yapay zeka ülkeleri bir dönüşüm sürecine sokmaya başladı ve Türkiye buna hiç hazır değil…
Yapay zekada çok büyük bir potansiyel var, bu potansiyelin nasıl kullanılacağı henüz belli değil ama bazı firmalar bu durumun farkında. Detaylarına bakıldığında olan gelişmeler ve yapılan yatırımlar fazla.
Elbette olumsuzluklar da var mesela otomasyon. ABD’de pek çok iş gücünün AI’dan pay almadığı görülmekte, bu durum gelişmekte olan ülkeler için çok önemli. Gelişmekte olan ülkeler AI yi aktif kullanmasalar bile çok etkilenecekler bu durum gelen etkiyi en iyi kullanabilmek için gelişmekte olan ülkelerin doğru yatırımlarda bulunması gerekir. Teknolojiyi doğru kullanma, eğitim ve kurumlar çok önemli rol oynuyor.
Eğitimde yapay zekayı kullanacak bir iş gücü yaratılacak mı ? Bu soru çok önemli mesela rapor yazman bilgi toplamak ve dağıtmak veya basit gazetecilik bu işleri AI yapmaya başladı, on yıl içinde daha iyi olacaklar. Eğer doğru yatırım yapılamazsa iş gücü anlamında ciddi değişimler yaşanacak.
Yapay zeka ile ilgili yapılan araştırmalar AI’in beklenen üretkenliği yaratamadığını göstermekte. Araştırma sonuçlarına göre iki tür sinerjik yatırım türü çok önemli, birincisi mesela yeni iş yaratmak veya yeni bilgiler veren AI teknolojisi yapılmalı yani AI yapılan işin üretkenliğini arttırabilmeli, birinin yerine geçmesinden ziyade üretkenlik artacak mı. İkincisi kurumsallaşma anlamında ne kadar işe yarayacak? Demokrasi, hukuk sisteminin sürekliliği, devletin kurumsallığının belirlenmesi konusunda çok önemli noktada.
AI sadece bir bilgi teknolojisi değil aynı zamanda bilgi oluşturma teknolojisi. AI aynı zamanda bilginin sahibinin kim olacağını da belirlemekte. Mesela Çin bu konuda oldukça başarılı işler yaptı, Çin’de ki orta tabakayı yönetmek üzere bir izleme sistemi oluşturuldu. Huawei bunlardan biri mesela bu teknolojileri ihraç eden önemli şirketlerden. AI bir aşamada koz olabilir ama bazı durumlarda kurumsallaşmayı baltalama potansiyeline sahip.
ABD bu konuda çok iyi durumda değil mesela ama orada da Google, Facebook gibi büyük şirketlerde veri toplanması bir risk. Demokrasisi zayıf olan devletlerde AI bir fırsat olmaktan ziyade risk olabilir. Başka ülkeler AI konusunda Türkiye’den daha hızlı AI yatırımlarına başlarsa ve Türkiye’de ki genç nüfus azalırsa maksimum 20 yıl içinde olan kurumları geliştirmek eğitim seviyesini arttırmak gibi girişimlerde bulunulursa çok daha iyi bir çizgiye gelebilir. Ama mevcut durumda devam edersek bu durum çok daha büyük sorunların oluşmasına sebep olacak.
Sonuç olarak hem dünya hem ABD hem de Türkiye için AI büyük bir gelişmenin başında, hiç bir sektör ve şirket bundan kaçınamayacak. Bu dönüşümün pozitif parçası olmak için tüm ülkelerin sorumlulukları var.
AI konusunda ülkelerin sorumlulukları var demiştiniz ama yekpare bir ülke göremiyoruz iktidarlar, sınıfsal iktidarlar görüyoruz bu durumda sınıfsal iktidarların davranış ve durumları ne olacak ?
Türkiye için hükumeti halk seçiyor AI örneğin muhalefeti harekete geçirebilir. Çin’de gördüğümüz denetleme teknolojileri ABD de de olursa demokratik tablo değişir.
Büyük kuvvetli şirketler örnek olarak bu dönüşümü yapsa itici güç olmaz mı? Mesela büyük şirketler yapsa hükümeti teşvik etmez mi ?
Kesinlikle haklısınız, yatırım konusunda özel şirketler hükumetten önde olacaktır ama eğitim konusunda hükumet önde olmalıdır. Büyük şirketler uluslararası rekabette üretkenlik anlamında kötü değiller ama orta ölçekli şirketlerde bu durum çok düşük. Tabi bu durumun yaşanmasına sebep olan bazı durumlar var rekabet koşulları eğitim gibi. Şirketlerin yapacağı yatırımlar çok önemli mesela iktisadi, hukuki ve eğitim konusundaki süreçler çok önemli.
Sivil topluma ne önerirsiniz iş dünyasına nasıl liderlik edebiliriz ?
Sivil toplumlarla devlet gücü arasında bir denge olmalıdır. Bu olmazsa ne özgürlük ne piyasa yaşayamaz. Türkiye’de ki en büyük zayıflık sivil toplum örgütleri. Türkiye’de ki sivil toplum örgütleri ve şirketler devlete karşı çok zayıf çünkü hukuk yok. Bu şirket ve örgütler çok zor durumda, bu durum böyle de olsa vazgeçilmemeli mesela şirketler vurgulamalı çünkü personel temini yok mesela demokrasi iyileşmeli hukuk iyileşmeli.
