23 Nisan’da Cell dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre bilim insanları omurilik zedelenmesi sonucu sinir kaybına bağlı duyu eksikliklerini kısmen de olsa giderebilecek bir teknoloji geliştirdi.
Ohio State Üniversitesi Wexner Tıp Merkezi’nde yapılan çalışmada şiddetli omurilik hasarı görmüş olan bir hastanın elindeki hissiyat tekrar sağlanabildi. Beyin bilgisayarları ve BCI arayüzleri kullanarak elde edilen yapay sinir sinyalleri hastanın elini kısmen de olsa hissetmesini sağladı. Uzvun hissedilmesi beynin motor fonksiyonlarının da kullanılmasını sağladı. Motor fonksiyonlar için suygusal sinir sinyalleri gönderen beyin kişinin elini hissiyatlara göre hareket ettirmesine de olanak sağlıyor.
Sağlıklı bir insanın hissiyatlarına göre çok basit sayılabilecek sinir sistemi gelecekte felç hastaların hiç olmazsa kısıtlı hareketler yapabilmesine imkan sağlayabilir. Araştırma ile ilgili açıklama yapan Patrik Ganzer ” Algısal olmayan dokunma olayları alıyor ve onları bilinçli bir algıya dönüştürüyoruz. Bunu yaptığımızda, bazı fonksiyonel iyileştirmeler gördük. Katılımcının dokunma duygusunu ilk kez yenilediğimiz büyük bir eureka anıydı.”
2010 yılında bir dalış kazasında omurilik yaralanması geçiren 28 yaşındaki Burkhart adındaki genç 2014 yılından beri NeuroLife olarak adlandırılan sinir çalışmalarına eşlik ediyordu. Cildindeki bir elektrot sistemi ve motor korteksine yerleştirilmiş küçük bir bilgisayar çipi ile kas hareketlerini beyne ileten sistem sayesinde kredi kartı çekmek, kahve fincanı kaldırmak gibi basit hareketleri yapabilir duruma gelen Burkhart gelişmiş hareketler için bir süre daha bekleyecek.
Araştırmada yer alan bilim insanları hastanın ilk etapta gelen sinyalleri algılamakta güçlük çektiğini ve ciddi konsantrasyon gerektiğini belirtiyor. Hastanın tv izlerken kolunu kaldırması şimdilik çok zor. Yapay sinir verilerini kullanabilmek konsantre olması gereken hasta hiç his olmayan uzuvları bile hareket ettirebiliyor. Bilimm insanları omurilikte veya sinir ağında fiziksel kesiğin olmadığı hasarlarda hiç olmazsa bir kaçz sinirin faal kaldığını ve bu sinirlerin kısmi hareketler için gelecekte yeterli olabilecğeğini belirtiyor. Kalan bu sinir ağından aldıkları elektriksel sinyallerle beynin o bölge için olan motor fonksiyonların belirleyen bilim insanları yapay sinyallerle hareket kabiliyeti elde edebiliyor.
Algıma haptik geri bildirim kullanan araştırmacılar yeni sistem sayesinde elen algısal olmayan dokunma sinyallerinin, algılayabileceği yapay dokunsal geri bildirim yoluyla beynine geri dönmesini sağlıyor. Çalışma sonunda BCI sistemindeki ilerlemeler üç önemli gelişmeye yol açtı. Sistem felç bir hastanın bir şeyi tek dokunuşla güvenilir bir şekilde tespit etmesini sağlar, gelecekte bu, bir nesneyi görmeden bulmak ve almak için kullanılabilir.Sistem aynı zamanda hareketin ve dokunmanın aynı anda restorasyonuna izin veren ilk BCI oldu. Hareket sırasında gelişmiş dokunma deneyimi sunan sistem bir nesneyi tutarken veya bir şey alırken ne kadar basınç kullanacağını algılamasına izin veriyor. Örneğin cam bardakla kağıt bardağın aynı basınçla tutulmaması BCI tarafından sağlanabiliyor.
Bilim insanları şimdi laboratuvar ortamında başarılı sonuçlar elde ettiği bu sistemi evde teknik destek olmadan kullanılabilir hale getirmeye çalışıyor. Bu ne kadar zaman alır henüz belli değil ama yapay sinir çalışmalarında başarı elde edilmiş olması gelecekte gazi ve kaza zedeler işin sevindirici bir haber.
Kaynak – https://www.sciencedaily.com/releases/2020/04/200423130508.htm