Postmortem Nedir ve Neden Önemlidir?
Postmortem’in ne olduğunu öğrenmeden önce IT dünyasında bilinmesi gereken önemli bir gerçeği anlamalıyız. IT dünyası uçsuz bucaksız, hiç bitmeyecek kadar uzun projelerin yer alabileceği bir dünyadır. Bu çapta bir dünyada olayları, gelişmeleri ve hedefleri anlamayı kolaylaştırmak için felsefik yaklaşımlar kullanılır . Bunlara örnek verecek olursak itil prensipleri bir felsefedir, deneyimlenmiş proje yönetim araçları bir bakış açısı olarak yer tutar ve benzer örgütler tarafından kullanılır. Başka bir örnek verecek olursak yazılım geliştirmede Scrum da bir yaklaşım yazılım felsefesidir.
Postmortem de bu yaklaşımlardan biridir. İtil presipleri ve scrum yaklaşımı beraberinde bazı sorunlara anlamlı açıklamalar yapma gerekliliği oluşturur. Türkçe karşılığı ölüm sonrası olan postmortem yaşanmış bir problemin otopsisini yapmaktır.
Postmortem, bir olayın veya hatanın ardından yapılan analiz ve değerlendirme sürecidir. Genellikle IT, yazılım geliştirme veya operasyon yönetimi gibi alanlarda kullanılır. Postmortem’in amacı, yaşanan problemin nedenlerini, etkilerini ve gelecekte benzer hataların nasıl önlenebileceğini anlamaktır.
Postmortem süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:
1. Olayın tanımı: Hatanın veya problemin ne zaman, nasıl ve ne kadar süreyle meydana geldiği.
2. Nedenlerin analizi: Olayın kök nedenleri belirlenir (root cause analysis).
3. Etkilerin değerlendirilmesi: Olayın iş ve müşteri üzerindeki etkileri analiz edilir.
4. Çözüm adımları: Olay sırasında atılan adımlar ve sonrasında yapılan düzeltmeler incelenir.
5. Gelecek adımlar: Benzer sorunların tekrar yaşanmaması için alınacak önlemler veya iyileştirmeler belirlenir.
Bu süreç, organizasyonun sürekli iyileşmesini sağlayarak daha sağlam sistemler geliştirilmesine yardımcı olur.
Postmortem sürecini iyileştirmek için hangi araçlar kullanılır ?
Postmortem sürecini iyileştirmek ve daha verimli hale getirmek için çeşitli araçlar kullanılır. Bu araçlar, hataların nedenlerini daha iyi anlamak, kayıt tutmak ve çözüm süreçlerini izlemek için yardımcı olur. İşte postmortem sürecini iyileştirmek için kullanılabilecek bazı araçlar:
1. Kök Neden Analizi (Root Cause Analysis – RCA) Araçları
- Fishbone (Ishikawa) Diyagramı: Olayın nedenlerini görsel olarak haritalandırmak için kullanılır.
- 5 Why: Bir olayın temel nedenini keşfetmek için “Neden?” sorusunu beş kez sorarak kullanılan bir teknik.
- Fault Tree Analysis (FTA): Hataların meydana gelme olasılıklarını ve nedenlerini analiz etmek için kullanılan bir grafiksel yöntem.
2. İşbirliği ve Dökümantasyon Araçları
- Confluence: Atlassian’ın belge ve bilgi paylaşım aracı. Postmortem raporlarının merkezi bir yerde tutulmasını ve ekip üyelerinin katkı yapmasını sağlar.
- Google Docs: Postmortem raporlarının işbirlikçi bir şekilde hazırlanmasını sağlar.
- Microsoft OneNote: Postmortem sürecindeki toplantı notlarının ve analizlerin saklanması için uygundur.
3. İzleme ve Uyarı (Monitoring & Alerting) Araçları
- Datadog: Uygulamalar ve altyapı üzerinde sürekli izleme yaparak anormalliklerin tespit edilmesine yardımcı olur.
- Prometheus: Sistemler ve uygulamalarda zaman serisi verilerini toplar ve analiz eder. Olayların tespit edilmesi ve uyarı sistemleri kurulmasına yardımcı olur.
- New Relic: Performans izleme ve olay sonrası analiz için kullanılabilir.
4. Biletleme ve Olay Yönetimi Araçları
- Jira: Olayların ve hataların takibi için kullanılabilir. Her bir hataya ait biletler oluşturularak süreç izlenebilir.
- ServiceNow: ITSM (IT Servis Yönetimi) süreçlerini yönetmek ve olayların çözüm süreçlerini takip etmek için kullanılabilir.
- PagerDuty: Hataları takip etmek ve olay anında anında bildirim göndererek müdahale süreçlerini hızlandırmak için kullanılır.
5. Olay ve Kayıt Analizi Araçları
- Splunk: Log analizleri yaparak olayın kök nedenini belirlemede yardımcı olur. Log verilerini toplayarak olay sonrası analiz imkanı sunar.
- ELK Stack (Elasticsearch, Logstash, Kibana): Logları merkezi bir yerde toplayarak görselleştirir ve analiz eder.
- Grafana: Farklı veri kaynaklarından alınan metrikleri izlemek ve olayları görselleştirmek için kullanılır.
6. İletişim Araçları
- Slack: Postmortem toplantıları ve anlık olay raporlamaları için kullanılabilir. Ekip üyeleri arasında hızlı iletişim sağlar.
- Microsoft Teams: Toplantılar ve postmortem süreçleri hakkında işbirliği yapmayı sağlar.
7. Analiz ve Raporlama Araçları
- Tableau: Olay sonrası analiz için verileri görselleştirmek ve raporlamak için kullanılabilir.
- Power BI: Olaylarla ilgili verilerin görselleştirilmesi ve raporlanması için güçlü bir araçtır.
Bu araçlar, postmortem süreçlerinin daha sistematik, şeffaf ve işbirlikçi hale getirilmesine yardımcı olur.
