Bilgisayar İşlemcisi Neden Isınır ?
Bilgisayar derslerinde bilgisayar işlemcilerinin çalışırken ısındığı ve ısınan işlemcilerin performanslarının düştüğü öğretilir ama istisna okullar ve öğretmenler işlemcinin neden ısındığını, ısındığında neden performansının düştüğünü anlatır.
Çalışan sistemlerin çalışma sıcaklıklarının olacağı bilgisayar bilgisi olmayan kullanıcıların gözlemleriyle bile bilinen bir gerçektir. Asıl soru, “bilgisayar işlemcisi neden ısınır ?”
Bilgisayar işlemcileri milyonlarca transistörün nanometrik laboratuvarlarda özel robotik kollarla tek bir plaka üzerine işlenmesi ile elde edilir. İşlemcilerdeki transistör yoğunluğunu anlamak için alaşağıdaki listeyi incelemek yerinde olacaktır.
| İşlemci | Transistör Sayısı | Tanıtım Tarihi |
| Intel 4004 | 2,3 Bin | 1971 |
| Intel 8008 | 3,5 Bin | 1972 |
| MOS Technology 6502 | 3,51 Bin | 1975 |
| Motorola 6800 | 4,1 Bin | 1974 |
| AMD’s Ryzen | 19,2 Milyon | 2017 |
İşlemcilerin neden ısındığını anlamak için önce transistörün nasıl çalıştığını öğrenmek gerekmektedir. Transistörler silisyum veya germanyum yarıiletken maddelerden oluşan C ile E noktasondaki elektrik akımını B sinyaline göre ileten veya iletimi kesen elektronik elemanlardır.
Base transistörün tetiklendiği uçtur, Collectör elektrik akış yönünün başlangıcı yani A noktası, Emiter ise çıkış noktası yani B noktasıdır.
Base uca tetikleme akımı gönderildiğinde Collectör ile Emitör arasında elektrik akışına izin verilmiş olur. Elektrik akımı elektronların transistörün iç kontaklarından geçerek devreyi tamamlamasından ibarettir.
Transistörler devre tamamlayıcı özellikleriyle aynı zamanda devre yükünü de sırtlanırlar. Bu yük maddenin elektriğe gösterdiği zorluk yani dirençle ilişkilidir. Transistörler kontaklar arası elektron geçisinde drençle karşılaştığı için ısınırlar.
Bir işlemcinin içerisinde binlerce transistör olduğu düşünüldüğünde bu küçük ısılar bir ısı kaynağının oluşmasını sağlar. Bu sebeple işlemcilerin dış çeperleri kaliteli alüminyumdan üretilir ki transistör sıcaklığı hemen dışarıya atılabilsin. Transistörlerden alumünyum plakalara aktarılan sıcaklık işlemcilerin üzerine termal macun ile yapıştırılmış ham bakır gövdeli aluminyum soğutucularla desteklenir. Hatta bilgisayar dünyasında bu alumünyum plakalar fanlarla desteklenerek işlemcinin ortalama sıcaklıkta kalması sağlanır.
İşlemci Neden Beklenenden Çok Isınır ?
İşlemcinin neden ısındığını öğrendik, peki beklenenden de fazla ısınıyorsa sebepleri nelerdir.
İşlemcilerin beklenenden fazla ısınmaları için bir kaç farklı sebep olabilir. Bu sebeplerden biri beklenenden fazla iş gönderilmesidir. Bir işlemciye çalışma frekansında bile beklenenden fazla iş yüklenirse işlemci beklenenden fazla ısınacaktır. Örneğin eski model celeron d işlemcili bir bilgisayarda günümüz telefonlarıyla çekilmiş bir 4K video oynatmaya kalkarsanız işlemci veriyi hazırlayabilmek için sürekli çalışacak ve transistörler ısınacaktır. Bu durum işlemci fanınızın son sürat dönmesine ve işlemcinizin aşırı ısınmasına sebep olur.
Aynı durum yeni işlemciler için de geçerlidir. İşlemciler diğer donanımlarla desteklenmeden büyük işlerle karşılaşırsa beklenmedik sonuçlar doğabilir.
İşlemcilerin beklenenden fazla ısınmasına sebep olan diğer bir işlemde overlocktur. Overlock, işlemci frekanslarıyla oynayıp beklenenden daha fazla iş yapmasını sağlamaktır. A zamanda B frekansta C iş yapan bir işlemcinin frekans aralığı ile oynayarak A zamanda 2B frekansta 2C iş yapması sağlanabilir. Bu durum işlemcilerin beklenenden daha fazla ısınmasına hatta kimi zaman yanmasına sebep olacaktır.
İşlemci yanması ne demektir ?
İşlemci yanması işlemcinin yüksek işe veya yüksek gerilime maruz kalarak transistör bütünlüğünü kaybetmesi demektir. Yani işlemcinin içindeki o binlerce transistörden biri kestiği zaman işlemci görev yapamaz. Bu duruma işlemcinin yanması denir.
İşlemcilerde Transistör Baskı Önizlemesi
