NFT Nedir ve Neden Önemlidir?
Dijital Noter NFT
NFT, non-fungible token kelimelerinin kısaltmasıdır ve nitelikli fikri tapu, değiştirilemez token anlamları taşımaktadır. NFT özetle, bilgisayar ortamında geliştirilmiş bir eserin değiştirilemez bir imzaya sahip olmasıdır. Burada “değiştirilemezlik” kavramı önem kazanmaktadır, NFT de ki değiştirilemezlik blok zinciri teknolojisinden gelmektedir.
Blok zinciri, bilgisayarlar üzerinde özel matematiksel algoritmalar sayesinde bloklara ayrılmış verinin güvenliğinin sağlandığı teknoloji altyapısıdır. Bu yapı Coin, Token ve NFT gibi çıktılara sahiptir. Kendi blok zinciri alt yapısına sahip dijital değer birimine Coin, farklı blok zinciri platformunda işlem gören bir projenin dijital değer birimine Token denmektedir. Coin ve Token ler dijital cüzdanlarda biriktirilebilir ve transfer edilebilmektedir. Blok zincirinde elde edilen Token’i transfer edebilir karşılığında bir hizmet alabilirsiniz, yani token değeri harcadıkça azalır veya çoğalır. Değer yaratan matematiksel öz kaybolmaz ama token miktarı harcamalarınıza göre değişecektir. NFT de ise durum farklıdır, NFT için eserin benzersizliğine dair bir token oluştuğunda bu token asla farklı bir değer almaz, yani arttırılamaz, azaltılamaz, izinsiz transfer edilemez.
Transfer edilemez ise NFT nasıl satın alınıyor ?
NFT olan bir eser gerçek para ile satın alınamaz, yani cebinizden 1 milyon TL verip bir NFT yi doğrudan satın almak mümkün değildir. NFT satın almak için önce Etheryum blok zinciri üzerinden elde edilmiş dijital para edinmeniz gerekir, bunu blok zincirinde çalışan bir bilgisayar üzerinden kazanbileceğiniz gibi gerçek para karşılığını vererek satın alabilirsiniz. Edindiğiniz bu dijital para sayesinde artık NFT satın alabilirsiniz. NFT satan eser sahibi, bu satışın karşılığında eserin değiştirilemez token sahipliğini size transfer eder ve o eserin değiştirilemez tek sahibi artık siz olursunuz. Elbette bu transferin karşılığında eser sahibinin dijital cüzdanına Coin transfer etmelisiniz.
NFT nin bir standardı var mıdır?
Günümüzde bir antikanın değerli olmasının bazı koşulları varıdır, mesela çok eski olmalıdır, eski olmasına rağmen kondisyonu iyi olmalıdır, mümkünse tarihe geçmiş bir olayın yaşandığı alandan olmalıdır veya kendisi o tarihe ait bir nesne olmalıdır. Görüleceği gibi bir antikayı değerli yapan şey aslında onun ham maddesi değil manevi değeridir. Bir tabloyu değerli yapan tuval ve üzerindeki yağlı boyalar değil o eserin ortaya çıkmasında etkili olan insanlar ve olaylardır. Dolayısıyla bugün müzayede yöntemi ile satılan eserlerle NFT arasında değerli olma gerekçesi bakımından bir fark yoktur. Teknik olarak biri fiziksel, elle tutulur bir yapıya sahipken diğeri dijital gözle görülür akılla izah edilir dijital bir yapıya sahiptir.
Geleneksel eserlerin değerli olma kriterleri konuya ilgi duyan kişilerin belirlediği santartlar bütünüdür. Bunlar az olması, manevi değere sahip olması, tarihe malolmuş olması vb. sıralanabilir. NFT de bu standartlar ERC-721 ve ERC1155 şartnamelerine uyumla gerçekleşir.
ERC-721 Nedir?
ERC-721, Etheryum blok zincirinde benzeri olmayan tokenlerin nasıl oluşturulacağını tanımlayan bir standarttır. İlk olarak Dieter Shirley tarafından geliştirilmiştir. ERC-721, benzersiz tokenlerin yönetilmesine, sahiplenilmesine ve alınıp satılmasına izin vermek için bir akıllı sözleşmenin uygulaması gereken minimum arayüzü tanımlar. Token meta verileri için bir standardı zorunlu kılmaz veya ek işlevlerin eklenmesini kısıtlamaz. Standardın kod bloğuna buradan ulaşabilirsiniz.
ERC1155 Nedir?
ERC1155, Etheryum Blok Zincirinde birden çok token tipinin akıllı sözleşmelerini yöneten standard bir arabirimdir. Özetle, bir akıllı sözleşmenin ERC1155 standardına uyumlu olması için ERC1155 şartnamelerinde belirtilen tüm işlemlerini tamamlamış olması gerekir. ERC1155 şartnamesine buradan ulaşabilirsiniz.
ERC-721 ve ERC1155 standartlarını daha iyi anlamak için şöyle bir örnek verilebilir; Günümüzde tek taş bir yüzüğü değerli kılan şey yüzükte bulunan pırlantanın karat sayısıdır, altın bir yüzüğü değerli kılan şey altın yoğunluğu ve ağırlığıdır.
Endüstriyel bir ürünü değerli kılan şey ise üretimde kullanılan standartlara uyum derecesidir. Örneğin, bir cep telefonu almak istediğinizde telefonun FC, CE standartlarına uyumlu olup olmadığına bakarsınız. Bu neden önemlidir ? Çünkü bu standartlara uyarak üretilmiş olan cep telefonu sağlığınıza zarar vermez, bütçenizi korur ve kullanıcı deneyimi bakımından size istediğinizi elde etme imkanı sunar.
NFT lerin benzeriszliği günümüzde FC, CE, TSE, Turquality gibi ERC-721 ve ERC1155 standartlara uyum sayesinde gerçekleştirilmektedir.
Neler NFT Olarak Satılabilir?
Bilgisayar ortamında elde edilmiş her türlü dijital varlık NFT olabilir. Resim, müzik, program, kod parçası, gerçek hayatta değerli ve tek olan bir eserin standartlara uyumlu halde oluşturulmuş tek kopyası, yapay zeka öğrenme modeli, makine öğrenme algoritmaları vb. tüm işlemler NFT olabilir.
NFT’yi Kimler Alır ve Satar?
NFT yi gerçek para karşılığı veya blok zincirinde işlem gören bilgisayarlar üzerinden kazanılmış dijital değerler ile herkes alıp satabilir. Tek koşul alım satımda dijital para biriminin kullanılmasıdır.
NFT Yakın Gelecekte Neleri Değiştirecek?
NFT özellikle metaverse teknolojisinin gelişmesiyle birlikte tasarım, sanat, giyim gibi bir çok alanda ilk olma özelliğini taşıyan modellerin üretim aşamasına geçebilmesi için üreticinin temin etmesi gereken ayrıntılı çizimin alınıp satılmasında kullanılabilir, günümüzde bir çok firma üretime girebilecek yeni modelin ilk tanıtımını NFT olarak yapmaktadır. Örneğin bir firma , üretime geçirilebilecek yeni modele ait çizimin tedarikçiler tarafından dijital para ile satın alınmasını isterse bunu NFT üzerinden gerçekleştirecektir. NFT’nin dijital pazar yerlerinde ki sahiplik kavramını koruması yakın gelecekte öneminin giderek artacağını göstermektedir.
